Skip to content

gramatycznie

Ser aburrido, estar aburrido

W dzisiejszym wpisie zajmiemy się użyciem czasowników ser oraz estar. Ogólne zasady ich u użycia możesz znaleźć tutaj i tutaj, my natomiast przyjrzymy się niektórym przymiotnikom, które mogą występować zarówno z ser, jak i z estar. Nie oznacza to jednak, że wybór czasownika jest zupełnie dowolny, bo znaczenie przymiotnika zmienia się nieco w zależności od tego, czy pojawia się w towarzystwie ser czy estar.

Zobaczmy niektóre z ważniejszych przypadków:

Aburrido + ser – być nudnym
Aburrido + estar – być znużonym

Alberto es aburrido. No le gusta salir de noche, lo único que hace por las tardes es estudiar. – Alberto jest nudny. Nie lubi wychodzić wieczorami i jedyne, czym się zajmuje po południu to nauka.
¡Qué aburrido estoy! Me gustaría hacer algo interesante. – Ale jestem znudzony! Chciałbym zrobić coś ciekawego.

Atento + ser – być grzecznym, dobrze wychowanym, uprzejmym
Atento + estar – być uważnym, uważać

Tu padre es muy atento. Siempre le abre la puerta a mi madre. – Twój ojciec jest bardzo uprzejmy. Zawsze otwiera drzwi mojej matce.
Cuando los niños se bañan en el mar, uno tiene que estar atento a ellos. – Kiedy dzieci kąpią się w morzu, trzeba na nie uważać.

Guapo + ser – być ładnym, przystojnym
Guapo + estar – wyglądać ładnie

Jorge es muy guapo, ¿verdad? – Jorge jest bardzo przystojny, prawda?
¡Qué guapa estás con este vestido! Te queda muy bien. – Jak ładnie wyglądasz w tej sukience! Świetnie na tobie leży.

Listo + ser – być sprytnym, inteligentnym
Listo + estar – być gotowym, przygotowanym

¡Qué listo eres! El profesor de matemáticas nos lo ha explicado sólo una vez y tú ya lo sabes todo. – Jaki ty jesteś inteligentny! Nauczyciel wyjaśnił nam to tylko raz, a ty już wszystko rozumiesz.
¿Estáis listos para salir? Jesteście gotowi do wyjścia? 

Mało + ser – być niedobrym
Mało + estar – być chorym

¿Por qué eres tan malo, Juanito? ¡Has vuelto a romper el cristal! – Dlaczego jesteś taki niedobry, Juanito? Znów stłukłeś szybę!
Mi hermana está mala y tiene fiebre. – Moja siostra jest chora i ma gorączjkę.

Seguro + ser – być bezpiecznym, pewnym
Seguro + estar – być bezpiecznym, być w bezpiecznym miejscu

Este edificio es muy seguro. Tiene varios sistemas de seguridad. – Ten budynek jest bardzo bezpieczny. Ma różne systemy zabezpieczające.
Tu coche está seguro en mi garaje. – Twój samochód stoi bezpiecznie w moim garażu.

Sucio + ser – być brudnym, być brudasem
Sucio + estar – być zabrudzonym

Este chico es muy sucio. Creo que nunca se lava. – Ten chłopak jest strasznym brudasem. On się chyba nigdy nie myje.
No puedes salir con esta falda. Está sucia. Mira, aquí tienes una falda. – Nie możesz wyjść w tej spódnicy. Jest brudna. Spójrz, tu ma plamę.

O liczbie mnogiej nazwisk

Zastanawiałeś się, czy nazwiska w języku hiszpańskim mają liczbę mnogą? O to tym właśnie będzie dzisiejszy wpis.

Zwykle jest tak, że nazwiska nie zmieniają swojej formy w liczbie mnogiej. Zobaczmy:

apellidos-2

(1) Los Martínez

(2) Los Ordovás

(3) Los Barragán

(4) Los Cabrera

Co więcej, nie zmieniają się nawet te, które kończą się na –s czy –z, co widać na powyższych zdaniach (1) oraz (2). Pozostałe z wymienionych nazwisk mogą przyjąć formę liczby mnogiej, jednak nie jest to, ani często spotykane, ani zalecane: 

(5) Los Barraganes

(6) Los Cabreras

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie forma liczby pojedynczej, jak ma to miejsce w przypadku zdań (3) oraz (4).  

Jednak, forma liczby mnogiej jest spotykana gdy odnosimy się nie do członków rodziny, lecz po prostu do osób, które posiadają to samo nazwisko, np.:

(7) ¿Cuántos Garcías habrá en España?

Nazwiska dynastii zachowują się w sposób szczególny. Najczęściej można spotkać się z formą nieodmienną w liczbie mnogiej, tak jak w przypadku nazwisk:

(8) Los Saboya

(9) Los Braganza

Jednak, dla pewnej grupy rodzin istnieje zwyczaj tworzenia liczby mnogiej:

(10) Los Borbones

(11) Los Austrias

(12) Los Capetos

Nie powinniśmy uważać tych zasad za jedyne właściwe. W literaturze można spotkać się z formami los Braganzas czy los Borbón, co wg norm uznaje się za poprawne i akceptowane, co nie oznacza, że są one często spotykane.

Gramatycznie: quedar/quedarse

Dzisiaj będzie coś na temat czasownika quedar i jego formy zwrotnej quedarse.

Czasownik quedar i jego wariant quedarse jest jednym z najbardziej znienawidzonych przez uczniów czasowników. Dlaczego? Bo są to dwa podobne słowa, a używa się ich inaczej.

Dlatego mam dla Ciebie obrazek, który ma za zadanie w jasny i zwięzły sposób wyjaśnić tę różnicę. Niestety nie mam dobrych wiadomości – to nie są wszystkie użycia tych czasowników. Dzisiaj przedstawiam tylko podstawową różnicę między tymi czasownikami, która niby jest oczywista, ale często sprawia problemy.

Wyjaśnienie znajduje się poniżej: 

A teraz kilka prostych ćwiczeń:

Freído czy frito?

W poprzednim wpisie opisałem participio impreso/imprimido. Kolejną grupą będzie freído/frito, pochodzące od czasownika freír (smażyć).

Podobnie jak w przypadku impreso/imprimido, poprawna jest zarówno forma regularna (freído), jak i nieregularna (frito). Jednak, większość hispanohablantes używa formy frito zarówno dla participio,  jak i przy tworzeniu czasów złożonych. Zobaczmy to na przykładach:

(1) […] había frito las tajadas pequeñas en una sartén, con aceite de oliva […] [Jesús Torbado: El peregrino].

(2) […] fue frito con el excelente aceite que estaba recomendando el animador del programa de la televisión [Alfonso Alcalde: Algo que decir].

(3) El menú consistió en unas salchichas hervidas con huevo frito […] [Mario Vargas Llosa: La tía Julia y el escribidor].

Nie ma, jednak nic złego w tym, aby użyć formy regularnej freído zarówno w czasach jak i w zdaniach biernych:

(4) Se le quita bastante aceite a la sartén donde se ha freído el pescado […] [Recetas Gratis, acceso: 14-2-2012].

(5) […] en general, la fuerza de ruptura resultó mayor cuando el alimento fue freído a una temperatura de aceite más alta [Jesús Morales-Pérez y Jorge F. Vélez-Ruiz, artículo publicado en Información Tecnológica].

Nie można, natomiast stosować formy regularnej w przypadku przymiotników (un chorizo freído).

Imprimido czy impreso?

W tym oraz w najbliższych wpisach zajmiemy się specjalną grupą participios, tzn. takimi, które mogą być zarówno regularne jak i nieregularne.

Zaczniemy od impreso/imprimido

Obie formy pochodzące od czasownika imprimir (drukować) są poprawne, chociaż nie zawsze można używać je wymiennie.

Zarówno imprimido jak i impreso można używać w czasach złożonych, które tworzy się na bazie haber + participio. Zobaczmy to na przykładzie (1) oraz (2):

(1) Se habían imprimido mapas con “la nueva república” […] [Luis G. Zorrilla: Historia de las relaciones entre México y los Estados Unidos de América].

(2) Los tres discursos […] se han impreso, acertadamente, como uno solo o bajo un solo título: “El problema catalán” [Jesús Pabón: Cambó].

Participio także można używać w funkcji przymiotnika. W tym przypadku jednak jedyną poprawną formą jest impreso. Zobaczmy to na przykładach:

(3) La edición de 1930 no nos resuelve la duda, ya que todo el título está impreso en mayúsculas [Manuel Aznar Soler: Guía de lectura de Martes de Carnaval].

(4) En el caso, no infrecuente, de que entre los manuscritos se encuentren documentos impresos […] podemos aportar datos de interés si formamos un índice de imprentas [María del Carmen Pescador: El archivo: instrumentos de trabajo].

W podanych przykładach formy está imprimido o documentos imprimidos  byłyby niepoprawne.

Gramatycznie: hace/desde hace

Tym razem będzie gramatycznie – postaram się wyjasnić, na czym polega różnica między dwoma hiszpańskimi konstrukcjami hace oraz desde hace.

Zobaczmy:

Hace odnosi się do rozpoczęcia danej czynności, podczas gdy desde hace używamy, aby wyrazić całą czynność, od początku, aż do momentu, w którym mówimy. Poza tym, hace używamy z Pretérito Indefinido lub Pretérito Perfecto, natomiast w przypadku konstrukcji desde hace stosujemy czas Presente lub konstrukcję „estar + gerundio„.

Zobaczmy to na przykładach:
„EMPECÉ a estudiar español HACE cuatro años” / „La reunión HA EMPEZADO HACE un hora”.

„VIVO en Córdoba DESDE HACE dos meses” / „ESTOY ESTUDIANDO español DESDE HACE un año”.

Proste?

Nie zapomnij zrobić paru prostych ćwiczeń.

Ciekawostki o gerundio

Gerundio w języku hiszpańskim pełni funkcję zbliżoną do naszego imiesłowu. Na pierwszy rzut oka wydaje się nie sprawiać problemów, jednak używając jego trzeba robić to z rozwagą.

Tekst zawierający dużo gerudnios brzmi trochę archaicznie i jest niemiły dla naszego oka czy też ucha. Według zasady: co za dużo, to niezdrowo. Przede wszystim jednak musimy uważać na gerundios incorrectos, z którymi nawet sami nativi czasami mają problemy.

Przedstawiam trzy zasady, które pomogą nam w prawidłowym użyciu gerundio:

1. En la mayoría de los casos, el sujeto del gerundio debe coincidir con el sujeto de la oración principal

Czyli: El ponente defendió sus conclusiones apoyándose en los datos científicos.

Podmiotem w zdaniu głównym jest el ponente. El ponente to ten, który defiende i se apoya.

Inną sytuację mamy jednak w zdaniu: Me encontré con un chico gritando.

Podmiot zdania głównego to yo, jednak tym przypadku gerundio dotyczy nie yo lecz un chico. Gerundio odnosi się do un chico, a nie do yo.

Aby nie było problemów lepiej jest powiedzieć: Me encontré con un chico que estaba gritando – chyba że ktoś chcemy powiedzieć, że w trakcie jak krzyczał spotkaliśmy chłopca.

2. No se considera correcto el gerundio de posterioridad

La acción del gerundio debe ser anterior o simultánea a la del verbo principal. El gerundio no puede expresar una acción posterior.

Według tej reguły zdanie La víctima fue agredida en su casa, muriendo horas después en el hospital jest niepoprawne. Poprawne natomiast byłoby zdanie typu: La víctima fue agredida en su casa y murió horas después en el hospital.

Podobnie dzieje się ze zdaniem: El niño se cayó de un segundo piso sufriendo lesiones diversas, które powinno wyglądać: El niño se cayó de un segundo piso y sufrió lesiones diversas.

Jedynym wyjątekiem jest sytuacja, która ma miejsce równocześnie lub niemal w tym samym czasie: Salió dando un portazo.

3. El gerundio correspondiente a un verbo de no acción no puede calificar a un sustantivo

Przykłady:

Zdanie błędne: Se necesita secretaria sabiendo inglés.

Poprawne: Se necesita secretaria que sepa inglés.

Zdanie błędne: Tengo un frasco conteniendo colonia.

Poprawne: Tengo un frasco que contiene colonia.

Wyjątek dopuszczalny przez RAE stanowią hirviendo i ardiendo w wyrażeniach typu: agua hirviendo, clavo ardiendo.

To tyle jeśli chodzi o gerundio. Mam nadzieję, że chociaż w małym stopniu rozwiało to wasze wątpliwości co do jego prawidłowego użycia

[fb_button]

Jezyk hiszpanski - tlumaczenia